2018r.

Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie w  2018 roku przeprowadził kontrole w 171 podmiotach dokonując oceny jakości handlowej 18 partii nawozów oraz 225 partii artykułów rolno spożywczych, w tym:

• 39 partii świeżych owoców i warzyw,
• 42 partie mięsa i przetworów mięsnych,
• 30 partii przetworów mlecznych,
• 21 partii wyrobów piekarskich,
• 16 partii przetworów zbożowych,
• 12 partii przetworów rybnych,
• 11 partii wyrobów alkoholowych,
• 14 partii przetworów owocowo-warzywnych,
• 9 partii wyrobów cukierniczych,
• 6 partii wyrobów garmażeryjnych,
• 6 partii miodu,
• 5 partii napojów bezalkoholowych,
• 4 partie jaj,
• 3 partie herbaty,
• 2 partie przypraw,
• 2 partie octu,
• 1 partia oleju,
• 1 partia majonezu,
• 1 partia koncentratów spożywczych.

Wspomniane kontrole miały na celu sprawdzenie czy artykuły rolno-spożywcze spełniają wymagania określone w przepisach o jakości handlowej oraz dodatkowe wymagania zadeklarowane przez producenta. W toku kontroli dokonano oceny parametrów fizykochemicznych, organoleptycznych oraz sprawdzono prawidłowość znakowania wytypowanych artykułów rolno-spożywczych. W przypadku nawozów kontrola obejmowała również sprawdzenie prawidłowości wprowadzania ich do obrotu oraz przestrzegania warunków dotyczących obrotu tymi środkami.

 

WYNIKI KONTROLI

Parametry fizykochemiczne

Nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych stwierdzono w przypadku 33 partii, w tym:

• 6 partii przetworów mięsnych:
  • zawyżona zawartość soli,
  • zawyżona zawartość tłuszczu,
  • zaniżona zawartość tłuszczu,
  • zaniżona masa netto produktu,
• 2 partii wyrobów cukierniczych:
  • zaniżona zawartość rdzenia,
  • zaniżona zawartość suchej masy produktu,
• 1 partii przetworów zbożowych:
  • zbyt duża granulacja mąki,
• 1 partii przetworów owocowo-warzywnych:
  • zaniżona kwasowość ogólna w przeliczeniu na kwas octowy w stosunku do deklaracji producenta,
• 6 partii przetworów rybnych:
  • zaniżona zawartość składników stałych w przypadku przetworów rybnych w zalewie,
  • zaniżona zawartość białka,
• 2 partii piwa:
  • zawyżona wartość goryczy,
• 4 partii miodu:
  • zaniżona zawartość proliny,
  • niewłaściwa zawartość pyłków roślin w odniesieniu do nazwy miodu,
• 4 partii przetworów mlecznych:
  • zaniżona zawartość tłuszczu w produkcie,
• 1 partii jaj:
  • zaniżona masa netto produktu,
• 2 partii pieczywa:
  • zaniżona masa netto produktu,
• 4 partii nawozów:
  • zaniżona zawartość fosforu w przeliczeniu na P₂O₅ w stosunku do wymagań jakościowych określonych w pozwoleniu MRiRW,
  • zaniżona zawartość mikroskładnika pokarmowego,
  • niewłaściwa jakość w zakresie parametrów biologicznych.

Organoleptyka

Przeprowadzone w 2018 r. kontrole nie ujawniły nieprawidłowości w zakresie cech organoleptycznych.

Znakowanie

W toku kontroli przeprowadzonych w 2018 r. zakwestionowano oznakowanie 69 poddanych kontroli partii.

Oznakowanie kontrolowanych partii kwestionowano między innymi z uwagi na:

• nazwę produktu tj.:
  • nie umieszczenie w nazwie produktu (wyrobu cukierniczego) określenia odnoszącego się do nazwy składnika nadającego specyficzny skład i charakter produktowi tj. smak gumy balonowej, co sprawia, że nazwa produktu jest nieadekwatna do rzeczywistego składu i właściwości produktu,
  • umieszczenie w nazwie określenia odnoszącego się do odmiany miodu tj. gatunku rośliny, z której miód został pozyskany, podczas gdy przeprowadzone badania laboratoryjne nie wykazały przeważającej zawartości wskazanych pyłków roślinnych,
  • użycie nazwy wymyślonej w postaci skrótu nie podając nazwy zawierającej opis produktu umożliwiającej poznanie jego rzeczywistego charakteru i odróżnienie go od innych produktów,
  • brak w nazwie miodu określenia odnoszącego się do rodzaju miodu tj. nektarowy lub kwiatowy,
  • brak w nazwie pieczywa opisu precyzującego jego rodzaj tj. pieczywo mieszane, pieczywo pszenno-żytnie,
  • użycie w nazwie jaj określenia „z leśnego podwórza”, które w połączeniu z grafiką opakowania wskazywało na naturalną metodę chowu kur niosek, od których pozyskano jaja tj. metodę chowu na wolnym wybiegu, podczas gdy jaja pochodzą od kur z chowu klatkowego, co powoduje, że zastosowana nazwa jest nieadekwatna do charakteru i właściwości produktu,
  • nazwie środka spożywczego nie towarzyszy informacja odnosząca sią do warunków przetwarzania jakiemu został on poddany tj. brak jest wskazania w nazwie lub opisie towarzyszącym nazwie wyrobu mięsnego stopnia rozdrobnienia wsadu mięsno-tłuszczowego,
  • nazwie przetworu mięsnego sprawiającemu wrażenie, że stanowi jeden kawałek mięsa, a w rzeczywistości składającemu się z dwóch różnych kawałków mięsa  połączonych za pomocą innych składników, w tym dodatków do żywności lub innych sposobami, nie towarzyszy informacja "z połączonych kawałków mięsa";
• skład produktu tj.:
  • nie podano wykazu składników wykorzystanych podczas produkcji,
  • nie wyszczególniono w wykazie składników wyrobu gotowego wszystkich składników wykorzystanych podczas produkcji, w tym składników powodujących alergie lub reakcje nietolerancji (drożdże, mąka żytnia woda, białka mleka, gorczyca, koncentratu białka sojowego oraz oleju roślinnego słonecznikowego),
  • nie podano nazw składników wchodzących w skład składnika złożonego (np. mąki żytniej i wody wchodzącej w skład składnika złożonego (np. zakwasu),
  • podano w wykazie składników nazwy składników nie wykorzystanych podczas produkcji (np. mleko odtłuszczone, ekstrakty roślinne),
  • nie wyróżniono składników powodujących alergie lub reakcje nietolerancji np. za pomocą czcionki stylu lub koloru tła tak, aby informacja na temat potencjalnych alergenów obecnych w produkcie była widoczna bez dokładnej analizy wykazu składników,
  • nie zachowano właściwej kolejności składników użytych do wytworzenia środka spożywczego, które to powinny zostać wymienione w kolejności malejącej, rozpoczynając od tego którego jest najwięcej, a kończąc na tym, którego jest najmniej,
  • umieszczono w oznakowaniu informację o wykorzystaniu do produkcji przetworu mięsnego niedozwolonej substancji dodatkowej (benzoesanu sodu),
  • nie umieszczono lub podano nieprawdziwe informacje odnoszące się do ilości składników istotnych do scharakteryzowania danego środka spożywczego i odróżnienia go od innych podobnych na rynku, tj. składników występujących w nazwie produktu (np. czekolady, śliwek kandyzowanych, śmietanki),
  • nie podano pełnej nazwy surowców wykorzystanych do produkcji (np. białko wieprzowe kolagenowe, białko wieprzowe hemoglobina, izolowane białko sojowe);
• fakultatywne deklaracje producenta tj.:
  • informację „Kraj pochodzenia Pl” wskazującej na to, że mięso uzyskano ze zwierząt urodzonych, chowanych i poddanych ubojowi w Polsce, podczas gdy mięso uzyskano ze zwierząt urodzonych w Niemczech,
  • informację „Tak naturalny, tak smaczny” w odniesieniu do wyrobu do produkcji, którego użyto składników, w tym dodatków do żywności stanowiących produkty przemysłu chemicznego lub otrzymywanych w wyniku procesów chemicznych,
  • informację „pineapple&coconut” sugerującej użycie przy wytwarzaniu środka spożywczego naturalnych surowców pochodzących z ananasa i kokosa, podczas gdy do produkcji przedmiotowego środka spożywczego nie użyto tego rodzaju surowców,
  • informację „Tradycja od 1981 roku” sugerującą konsumentowi tradycyjny charakter produktu i długoletnie doświadczenie nie przedkładając żadnych dokumentów na jej potwierdzenie,
  • informację „Nasze piwo leżakuje min. 30 dni”, podczas gdy w toku kontroli ustalono, iż czas leżakowania przedmiotowego piwa wynosi tylko 18 dni,
  • umieszczeniu informacji w postaci znaku graficznego „Doceń polskie”, która może wskazywać w całości na polskie pochodzenie danego środka spożywczego,  podczas gdy krajem pochodzenia podstawowego składnika tego produktu, tj. siemienia lnianego brązowego jest Kazachstan,
  • użycie w oznakowaniu dozwolonego oświadczenia żywieniowego mającego taki sam sens, jak oświadczenie „źródło kwasów tłuszczowych omega – 3” bez podania szczególnych warunków jego stosowania, tj. ilości kwasu alfa linolenowego, lub ilości kwasów eikozapentaenowego i dokozaheksaenowego,
  • przypisywaniu środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania chorobom i odwoływanie się do takich właściwości poprzez podanie w oznakowaniu informacji nie będących oświadczeniami zdrowotnymi.

Stwierdzone nieprawidłowości w zakresie oznakowania dotyczyły również nierzetelnego przekazywania konsumentom obowiązkowych informacji na temat żywności oraz błędów technicznych związanych z ich prezentacją np. użyciem czcionki o zbyt małym rozmiarze, podaniem nieprawidłowo danych producenta, nieprawidłowym przedstawieniem daty minimalnej trwałości, nie umieszczeniem w tym samym polu widzenia nazwy produktu oraz jego masy netto, zastosowaniem niewłaściwych określeń poprzedzających datę minimalnej trwałości oraz masę lub objętość produktu, podaniem niekompletnych lub nieprawdziwych informacji w odniesieniu do wartości odżywczej produktu czy też braku lub niewłaściwym przedstawieniu informacji odnoszącej się do warunków przechowywania produktu.

 

W przypadku świeżych owoców i warzyw jakość handlową kwestionowano głównie z uwagi na całkowity brak oznakowania, nie podanie informacji o kraju pochodzenia owoców i warzyw, brak danych identyfikujących producenta, a w przypadku produktów opakowanych brak informacji o podmiocie paczkującym lub wysyłającym produkt. W przypadku świeżych owoców i warzyw objętych wymaganiami zawartymi w szczegółowych normach handlowych określonych w rozporządzeniu wykonawczym komisji (UE) nr 543/2011 np. pomidory, jabłka oznakowanie produktów kwestionowano również z uwagi na brak obowiązkowych informacji takich jak: nazwa odmiany, klasa jakości oraz wielkości owoców.

 

WIJHARS w Olsztynie w toku prowadzonych kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych zakwestionował jakość handlową 67 partii artykułów rolno spożywczych, z czego 25 partii stanowiły produkty zafałszowane. W przypadku wyrobów garmażeryjnych, napojów bezalkoholowych, przypraw octu, herbaty, majonezu oraz koncentratów spożywczych wszystkie poddane ocenie produkty spełniały wymagania jakości handlowej. Największy odsetek partii zakwestionowanych przez Inspektorów podczas kontroli odnotowano w przypadku miodu, jaj, ryb i przetworów rybnych, mięsa i przetworów mięsnych, wyrobów cukierniczych. Mniejszy odsetek partii niespełniających wymagań jakości handlowej stwierdzono w przypadku mleka i przetworów mlecznych, świeżych owoców i warzyw oraz w przypadku pieczywa.

Wysoki poziom nieprawidłowości w niektórych grupach asortymentowych np. miód, jaja, pieczywo związany  jest z tym, że oceniane przez Inspektorów produkty były wprowadzane do obrotu przez niewielkie podmioty, które do tej pory nie podlegały kontroli jakości handlowej. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych od 2017 roku w związku ze zmianą przepisów prawnych obejmuje również swym nadzorem rolników wprowadzających do obrotu artykuły rolno-spożywcze np. w ramach tzw. sprzedaży bezpośredniej lub rolniczego handlu detalicznego.

Najwięcej nieprawidłowości odnotowano w zakresie oznakowania, należy jednak pamiętać, że oznakowanie niezgodne z przepisami nie zawsze oznacza, że mamy do czynienia z produktem zafałszowanym. Ujawnione w 2018 roku wady w oznakowaniu ocenianych partii w dużej części wynikały z braku wiedzy na temat wymagań zawartych w przepisach prawa żywnościowego.